کد مطلب:212646 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:37
داوری و قضاوت در اسلام
ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام روایت كرده كه فرمود: یكی از حكام شرع بنی اسرائیل كه به حق قضاوت می كرد. هنگام وفاتش به همسرش گفت: همین كه من از دنیا رفتم، مرا غسل ده، كفن كن و صورتم را بپوشان و مرا وی سریر بگذار، ان شاء الله چیز بدی از من مشاهده نخواهی كرد و جسد من فاسد نخواهد شد و جانوری تولید نخواهد نمود.
چون وفات كرد، زنش دستور او را عمل نمود و زمانی مكث كرد، همین كه كفن را از صورت او عقب زد، دید، كرمی وارد سوراخ بینی او شد. زن فزع و بی تابی كرد. شب در عالم خواب شوهرش را دید، شوهر به او گفت: آیا از آن چه دیدی ترسیدی؟ گفت: بلی. شوهر گفت: به خدا سوگند، آن جانور بر من مسلط نشد مگر به جهت برادر تو، و داستانش این است كه زمانی برادرت اختلافش را با شخص دیگر، برای داوری به نزد من آوردند. من آرزو كردم و گفتم: خدایا! چنان كن كه حق با برادر زن من باشد. چون دعاوی خود را ذكر كردند، اتفاقا چنان شد كه دوست می داشتم و حق با برادر تو بود و من بدین جهت خوشحال شدم و چون میل من به یك طرف بوده، این عقوبتش بود كه دیدی. [1] .
نویسنده گوید: در پیرامون این حدیث، مناسب دیدم كه مطلبی راجع به داوری و قضاوت بیان نمایم، شاید مطالعه آن برای خواندگان عزیز سودمند افتد.
[ صفحه 55]
قضاوت و حكومت بین مردم، یكی از مناصب انبیاء و اولیاء است، و هر كس اهلیت آن را ندارد، چون وظیفه ای بسیار دشوار و خطرناك و حساس است. گاهی ممكن است در هنگام قضاوت، قاضی تحت تأثیر احساساتش قرار گیرد و كاملا نتواند وظائف خود را انجام دهد. حضرت حق می فرماید: «یا داود انا جعلناك خلیفة فی الارض فاحكم بین الناس بالحق و لا تتبع الهوی فیضلك عن سبیل الله ان الذین یضلون عن سبیل الله لهم عذاب شدید». [2] - ای داود ما تو را در زمین خلیفه قرار دادیم، پس بین مردم به حق حكم كن و قضاوت نما و پیروی از هوای نفس مكن كه تو را از راه خدا (حق) دور می سازد و گمراه می شوی، و معلوم است، كسانی كه از راه خدا به بیراهه می روند، آنان را عذابی سخت در پیش است -
از این آیه چنین استفاده می گردد كه اولا: قاضی و حاكم باید صاحب مقام ولایت و نبوت باشد. ثانیا: حكومت باید به عدل و حق انجام گردد و انجام این وظیفه برای افراد عادی میسر نیست. لهذا در روایات شیعه كه از خاندان معصومین سلام الله علیهم اجمعین نقل شده، دوستانشان را از حكومت بین مردم بر حذر داشته و نهی فرموده اند.
چون وفات كرد، زنش دستور او را عمل نمود و زمانی مكث كرد، همین كه كفن را از صورت او عقب زد، دید، كرمی وارد سوراخ بینی او شد. زن فزع و بی تابی كرد. شب در عالم خواب شوهرش را دید، شوهر به او گفت: آیا از آن چه دیدی ترسیدی؟ گفت: بلی. شوهر گفت: به خدا سوگند، آن جانور بر من مسلط نشد مگر به جهت برادر تو، و داستانش این است كه زمانی برادرت اختلافش را با شخص دیگر، برای داوری به نزد من آوردند. من آرزو كردم و گفتم: خدایا! چنان كن كه حق با برادر زن من باشد. چون دعاوی خود را ذكر كردند، اتفاقا چنان شد كه دوست می داشتم و حق با برادر تو بود و من بدین جهت خوشحال شدم و چون میل من به یك طرف بوده، این عقوبتش بود كه دیدی. [1] .
نویسنده گوید: در پیرامون این حدیث، مناسب دیدم كه مطلبی راجع به داوری و قضاوت بیان نمایم، شاید مطالعه آن برای خواندگان عزیز سودمند افتد.
[ صفحه 55]
قضاوت و حكومت بین مردم، یكی از مناصب انبیاء و اولیاء است، و هر كس اهلیت آن را ندارد، چون وظیفه ای بسیار دشوار و خطرناك و حساس است. گاهی ممكن است در هنگام قضاوت، قاضی تحت تأثیر احساساتش قرار گیرد و كاملا نتواند وظائف خود را انجام دهد. حضرت حق می فرماید: «یا داود انا جعلناك خلیفة فی الارض فاحكم بین الناس بالحق و لا تتبع الهوی فیضلك عن سبیل الله ان الذین یضلون عن سبیل الله لهم عذاب شدید». [2] - ای داود ما تو را در زمین خلیفه قرار دادیم، پس بین مردم به حق حكم كن و قضاوت نما و پیروی از هوای نفس مكن كه تو را از راه خدا (حق) دور می سازد و گمراه می شوی، و معلوم است، كسانی كه از راه خدا به بیراهه می روند، آنان را عذابی سخت در پیش است -
از این آیه چنین استفاده می گردد كه اولا: قاضی و حاكم باید صاحب مقام ولایت و نبوت باشد. ثانیا: حكومت باید به عدل و حق انجام گردد و انجام این وظیفه برای افراد عادی میسر نیست. لهذا در روایات شیعه كه از خاندان معصومین سلام الله علیهم اجمعین نقل شده، دوستانشان را از حكومت بین مردم بر حذر داشته و نهی فرموده اند.
[1] وسائل الشيعه، ج 18، ص 164.
[2] سوره ص، آيه 26.